بةحسى كؤكلَ

Sunday, July 17, 2011

توركيا بة ض كلتوريَكةوة لةسةردةمى هاوضةرخدا دةذى!

توركيا بة ض كلتوريَكةوة لةسةردةمى هاوضةرخدا دةذى!
نووسينى :مافناس جةميل محةمةد



بؤ مشتومرَكردن لةو تايتلَةى سةرةوة بة ثيَويستى دةزانم لةرِووى ميَذووييةوة كةميَك بطةرِيَمةدواوة وباس لةو كلتورة ثيَشكةوتووةى ئةوروثا وئةمريكا بكةين بةتايبةتى لةبابةتى بايةخدان بة مافى مرؤظدا وطةيشت بةسةدةى زيَرِين لةوبوارةدا ومانةوة لةوثنتةدا ،وةئاشكراشة كة طةشتن بةثلةيةك طرنطة بةلاَم مانةوة تيايدا ولةدةستنةدانى لةوة طرنطترة ،وةئةو رِاستية بخةينةرِوو كة كةديموكراسيةتى ئايديالَى وبيَخةوش تةنها لةسايةى ئازادى رِةهاو ئةو ئةتمؤسفيَرة مةعيريفيةدا ديَتةدى كة بيريارانى ئةم كيشوةرة بؤ ئايندةى ولاَتةكانيان هيَنابويانةطؤرِىَ،ئةم كلتورة خؤى لةخؤيدا وبةطةواهيدانى ضةند بيرمةنديَكى مةزنى وةكو (هاشم صالح)جيَطادةستى ضةند فةيلةسوفيَكى ئةوروثى ثيَوةديارة لةوانة رِؤسؤ و كانت ناودةبات ،ئةم فةيلةسوفانةو ضةند بيرياريَكى تر ئةوباكطراوةندو ثيَشينةهزريةيان بؤ مافةكانى مرؤظ هيَنابةرباس لةولاَتةيانى خؤياندا دةنطدانةوةى هةبوو هةتا كارطةشتة ئةوةى هةموو دونيا دانى بةرِاستى وتةندروست بوونى بيركردنةوةكانى ئةم بيرمةندانةدا نا ئةوةبوو لةكاتى دامةزراندنى نةتةوةيةكطرتووةكان ولةضارتى ئةم رِيَكخراوةدا كةضاوديَرة بةسةر دةولَةتانةوة هاتووة (ئيَمةوةك طةلانى نةتةوةيةكطرتووةكان ثشتطيرى خؤمان بؤ ثاراستنى مافةكانى مرؤظ  دووثاتدةكةينةوة )
لةباتى ئةوةى توركياش لةم رِةوتى ثيَشكةوتنة بةردةوام بيَت ولةكاروانى مرؤظايةتى دوانةكةويَت وهةلومةرجى هزرى بؤ ثيَشكةوتنى لةوشيَوة لةبوارى مافى مرؤظدا ثيادةبكات بةثيَضةوانةوة ديَت ياساى نارِةوا تيَدةثةرِيَنيَت وطةليَك بةشيَوةيةكى ناياسايى ونادادثةروةرانةو نامرؤظانة لة زمان وكةلتورو دابونةريت و رِيَورِةسمى نةتةوةيى خؤى بيَبةشدةكات ودةستوريَك دادةنيَت كة دذ دةوةستيَت لةطةلَ مافى مرؤظ ومافى كةمينةكان (دواجار ثةيماننامةكانى تايبةت بةثاراستنى كةمينةكان ) و ثرِةنسيثةكانى ديموكراسى و نكولَى لةبوونى نةتةوة تر دةكات لةتوركيا جطة تورك ئةمةش رِةتكردنةوةى فرةرِةنطى وهةمةجؤريية وقةبولَنةكردنى بةرامبةرة كة بةكرؤكى ديموكراسى دادةنريَن ،ئةوةى  جيَطةى سةرنجة ئةوةية كةتوركيا ئةم هةلَسوكةوتانة تةنها بةرامبةر كوردةكانى ولاَتةكةى خؤى ئةنجام نادات بةلَكو بةرامبةر هةركورديَك ئةنجامى دةدات لةهةر شويَنيَك وبةهةر شيَوةيةك بؤى بلويَت بؤنمونة هةلَسوكةوتى توركيا لةهةمبةر ئةو كوردانةى هةلَطرى ظيزا يان ثاسثؤرتيَكى بيانين و رِيَطةطرتن ليَيان كةبطةرِيَنةوة بؤ كوردستان لةم ماوةى دوايةدا ئةم رِووداوة لةكورديَك رِوويدا كةلةتاوراوطةوة دةيويست بطةرِيَتةوة بؤ كوردستان كاتيَك دةطاتة توركياو داواى ثاسثؤرتى ليَدةكريَت ودةيبينن ليَينوسراوة خةلَكى كوردستانة ئةمة توركةكان تورِةدةكات ودةستبةجىَ ئةم هاولاَتية كوردة زيندانى دةكةن وثاش ضةند رِؤذيَك دةينيَرنةوة بؤئةو ولاَتةى كةليَوةى هاتووة ناهيَلَريَت بةتوركيا تيَبثةرِيَت وبطةرِيَتةوة بؤ كوردستانى عيَراق ئةمة هةلَسوكةوتيَكى سةيرةو رِةفتارى وا هةر لةدةولَةتيَكى كؤنسيَرظاتيظ(كؤنةثةرست)ى دواكةوتوو لةثرِةنسيثة باوةكان نيَوةدةولَتيةكانى ئيَستاى وةك توركيا دةوةشيَتةوة،وة بةراوردكرنى ئةمةلةطةلَ ئةو هةلَويَستة سةردةميانةى سةرؤكى ثةرلةمانى كوردستان كاتيَك ئةندام ثةرلةمانيَكى توركمان هةلَدةستيَت وبةتوركى قسةدةكات سةرؤكى ثةرلةمان (عةدنان موفتى )دةستدةكات بة وةرطيَرانى ووتةكانى ئةو ئةندام ثةرلةمانة توركمانة بؤئةوةى ئةندام ثةرلةمانةكانى تر ليَي تيَبطةن بةلاَم لةتوركيا كاتيَك لةيلا زانا لةثةرلةمانى توركيادا بةكوردى قسةدةكات بةياسا سزادرا ضونكة زمانى كوردى لةتوركيادا بةياسا قةدةغةية ،ثيَم خؤشة هةر ليَرةدا نمونةى كؤليذى ئيشق بهيَنمةوة كةلةناوجةرطةى ولاَتةكةى خؤماندا ديَت ولةزيرةكترين خويَندكارةكانى خؤمان وةردةطريَت رِاستة خويَندكارةكانى ئةو كؤليَذة فيَرى زمانى توركى وئينطليزى دةبن بةلاَم ئةوةى جيَطةى نيطةرانية ئةوةية كةدةبيستريَت لةم كؤليَذةدا دةست بؤ ووشةى ئةتاتورك دةبرريَت وبةكةسيَكى ثؤسةتيظ وةسف دةكريَت بةلاَم واقيع ثيَضةوانةى ئةمة دووثاتدةكاتةوة ،ئةو ئةتاتوركةى كةئاشكراية ضؤن كوردى بةكارهيَناوةو ضى بةرامبةر كورد كردووة ،مندالَى برادةريَكم لةوكؤليَذة وةرطيرابوو خؤشبةختانة كابرايةكى ناسيؤناليستى بوو بؤيطيَرايةمةوة و ووتى كة بةم حالَ ومةسةلةيةم زانى خيَرا مندالَةكةم لةو كؤليَذة هيَنايةدةرةوة ضونكة ئةويش دةيزانى ئةتاتورك كيَية وبةرامبةر كورد ضؤن بووة،توركيا لةئاستى بالاَشدا دةيةويَت كةسانى دةرةوةى خؤى بةو بيركردنةوة ناسةردةميانةى ئةوان بيربكةنةوة ليَرةشدا دةتوانم هاوسةرةكةى (كوردة ئةمين)كاتيَك لةلايةن وتةبيَذى ثةيمانطاى ليَكؤلَينةوة ستراتيذيةكانى توركيا كؤنتاكتى ثيَوةدةكريَت وداواى ليَدةكريَت كة لةكؤنطرةية كة لةئةستةنبول ئةنجام دةدريَت بةشداريبكات و ووتاريَكيان بؤ بدات لةبارةى (ديموكراسيةت لةعيَراق وكاريطةريةكانى لةسةر دةولَةتانى دراوسىَ) ، كوردة ةمين دةلَيَت تووشى شؤك بووم و زؤر سةرم سورما ديموكراسيةت وتوركيا!
بةلاَم دوو رِؤذ دواتر لةلايةن ثةيمانطاكةوة ثةيوةندى ثيَوةدةكريَتةوة وثيَي دةوتريَت ئيَمة مةرجمان هةية بؤ بةشداربووانى ئةو كؤنطرةيةكةئةمانةية:
-بةهيض شيَوةيةك باسى كوردستان نابيَت بكريَت
-باسى كوردو مةسةلةى كورد نابيَت بكريَت
-باسى حكومةتة كورديةكةى باكوورى عيَراق وفيدرِالَى نابيَت بكريَت
ئةمة ئةو ديموكراسةية كةتوركيا لافى هةبوونى ليَدةدات لةوولاَتةكةيدا،هةمان شتيش لة (هادى علوى)رِوويدا  كةكةسايةتيةكى عةرةبية وهاوسؤزى هةية بؤ مةسةلةى كورد وخوازيارى دامةزراندنى دةولَةتيَكى كوردى ية لةرِؤذهةلاَتى ناوةرِاستدا كاتيَك بانطدةكريَت بؤ بةشداربوون لةكؤنطرةى حيزبيَكى ضةثى توركيدا ئةم داواية رِةتدةكاتةوةو بةشداريناكات لةوةلاَمدانةوةدا دةلَيَت ئيَوة ضارةيةكى رِةواتان بؤ ثرسى كوردةوة بةدةستةوة نية بةرِةواي نابينن كةكورد سةربةخؤيي خؤى وةربطريَت
كورد وةكو ضوارةم كةمينةى رِؤذهةلاَتى ناوةرِاست كةزؤرينةى لةتوركيا دةذى بةلاَم تائيَستا توركيا دان بة سادةترين مافى ئةم كةمينةدا نانيَت وئةو طرنطيثيَدانة نيَودةولَةتيةثشتطوىَ دةخات كةبةمافى مرؤظ وكةمينةكان دةدريَت  مادة (27)ى ثةيماننامةى نيَودةولَةتى تايبةت مافة مةدةنى وسياسيةكان ئةم قسةية ثشترِاستدةكاتةوة كةدةلَيَت(نابيَت كةسانى سةربةكةمينةكان لةمافى بةرخورددارا بوون لةكلتووريان يان مومارةسةركردنى تقوسة ئاينيةكان وبةكارهيَنانى زمانى تايبةتى خؤيان بيَبةشبكريَن)،بةياننامةى كةسانى سةربة كةمينة نةتةوةيى وئاينى و زمانيةكان لةسالَى 1992 دا بةرِيَكةوتنى تيَكرِاى ئةندامانى نةتةوة يةكطرتووةكان ثةسةند دةكريَت ،لةجيهاندا تةنها توركيا ئةم رِيَكةوتنامةى ثةسةندنةكردوةو ئيمزاى لةسةر نةكردووة ئةم هةلَويَستةى توركياش رِةتكردنةوةى هةلَويَستى هةموو جيهانة لةبوارى بايةخدان بةمافى مرؤظ وديموكراسى وثاراستنى كةمينةكاندا،
 زؤر سةيرونامؤية كةدةبينم لةتويَذينةوةى هةندىَ لةليَكؤلَةرة ئةمريكى وئةوروثيةكاندا كةطواية سيستةمى فةرمانرِةوايى توركيا ديموكراسية رِاستة لةرِووى نيَودةولَةتيةوة توركيا واناسراوة كةسيستةمةكةى ديموكراسية بةلاَم دةتوانم جةخت لةوة بكةمةوة كة ئةمة تةنها دروشم ورِوالَةتةو ديموكراسةتيش خؤى لةثراكتيزةكردندا بةرجةستةدةكات وليَدةطرِيَت ويَنةكان وواقيع بدويَن نةك هاوسةنطى هيَز وثةيوةندى هةبوونى توركيا بةضةند دةولَةتيَكى طةورةى وةك ئةمريكا ولةبةرامبةر ئةوةى كة توركيا ضى بؤ ئةمريكا دةكات ئةمريكاش بيَت ئةو واقيعة تالَة تاريكة ناديموكراسيةكةى بؤ ثةردةثؤشبكات ونةهيَلَيَت لةنةتةوةيةكطرتووةكان وئةنجومةنى ئاسايشدا هيض بةرامبةر توركيا بكريَت ، هةر لةطؤرِانى سيستةمى فةرمانرِةوايى بةتيَثةرِين بةدةولَةتى عوسمانيدا لةخةلافةتةوة بؤ دةولَةتى كؤمارى ولةئاكامدا دروستبوونى دةولَةتى توركيا كةمال ئةتاتورك طةلى كوردى بةكاهيَنا وةك ئامرِازيَك بةشداريثيَكردن لةجةنط دذى يؤنانيةكاندا بةلاَم ثاش سةركةوتن بةسةر يؤنانيةكاندا ئةتاتورك لةسالَى 1922دا ئةتاتورك لةبةردةم ثةرلةماندا رِايطةياند "ئةم دةولَةتة دةولَةتى توركةكانة وجطةلةتورك هيض نةتةوةيةكى تر لةسةر زةوى ئةم دةولَةتة نية"ئيَستةش هةر ووردةكاريةكانى ئةم ووتةية لةتوركيا ثيادةدةكريَت لةرِاستيدا ئةم قسانة كؤت وبارن بةسةر توركياوة توركيا بةئاسانى لةذيَريان دةرناضيَت وثابةندبوون بةم قسانةوة زيانى طةورةى بةسةرتاثاى توركيا طةياندووة طرنطترينيان ثرسى كوردو ثةكةكة ية كةسالاَنة توركيا بةمليار دؤلار خةرجدةكات بؤ بنةبرِكردنى ضالاكيةكانى ئةم ثارتة،ئةم ديدة كلاسيكية شؤظيَنية كونةثةرستةى ئةتاتورك رِةنطى دادةوةتةوة لةدةستورى توركيادا كةبةهيض شيَوةيةك لةطةلَ هةلةمةرجى هاوضةرخ وثيَشكةوتووى ئةم سةردةمةدا ناطونجيَت هةرلةدواى ئةم ووتةيةى ئةتاتورك  هةلَمةتةكانى سةركوتكردن دةستيثيَكرد ،بيَطومان بةبةرطويَكةوتنى ئةم ديدةى ئةتاتورك وجولاَنةوةكانى بةرامبةر طةلى كورد طويَمان لة ئةتاتورك دةبيَت كةبةماكياظيلى دةلَيَت دةستت خؤش بؤ بيركردنةوةكانت بةرِاستى رِيَنيشاندةرم بوويت!
لةمبارةيةوة (د.مارف عومةر طولَ )دةلَيَت كيَشةى كورد لةوةداية كة وةك ميلةتيَكى سةربةخؤ بوونى هةية بؤية سياسةتى ولاَتة داطيركةرةكانى كوردستان بةثلةى يةكةم نةهيَشتنى بوونى نةتةوةى كوردة،ئيتر بةهةر هؤو ئامرِازو رِيَطايةك بيَت ،ئاليَرةوة ئةو خالَة طرنطة دةستنيشاندةكرىَ كةئةو تاوانانةى دذى طةلى كورد ئةنجام دةدريَن تاوانى جينؤسايدن و لةتاوانى ئاسايى جيادةكريَنةوة كةمةبةستةكة نةهيَشتنى بوونى نةتةوةية ديارة ئةو نةهيَشتنةش هةر فةوتاندندنى بةدةنى نية،بةلَكو نةهيَشتنى كةلتوورى نةتةوةيى و هةموو سيماو دياردةيةكة كةبونى سةربةخؤيى ميللةتى كورد دياريدةكات
بةندى(69)ى يةكةم دةستوورى توركيا لةسالَى (1924)،ئة بيرورِاية لةضوارضيَوةى ياسادا دةضةسثيَنىَ ودةبيَتة دةستوورى ولاَت لةدذى طةلى كورد ،كة دةلَيَت "هةموو توركةكان يةكسانن لةبةردةم ياسادا" بةطويَرةى ضةمكى ثيَضةوانة(مفهوم المخالفة)ى ئةم مادةية ئةوانةى تورك نين يةكسان نين لةبةردةم ياسادا،كةواتة لةتوركيادا لةرِووى ياساييةوة نةكورد بوونى هةيةو نةكوردستانيش دانى ثيَدادةنرىَ ئةمةش رِيَطا خؤشدةكات بؤ هةموو كاريَكى نارِةوا (كةبةياسايى دابنرىَ )لةدذى ئةوانةى كةتورك نين لةتوركيادا ،تاوانى جينؤسايد لةباكووورى كوردستان هةموو لايةنةكانى ذيانى كوردى طرتوةتةوة لةرِووى تيؤريةوة ،لةياساكانى ناوخؤدا طةلى كورد لةتوركيا بوونى نية ،لة ثراكتيكيشدا سوثاو ثؤليس و دةزطاكانى دةولَةت هةموو توانايةكيان خستوةتةكار لةدذى طةلى كورد ،طرتن ،تؤقاندن،ئيعدامكردن،بةكؤمةلَ رِاطواستن ،فةوتاندنى كةلتوور و تايبةتمةندى نةتةوةيى لةم رِوةوة ئيسماعيل بيَشكضى دةلَىَ "ئةوبرِيارانةى كةدةرهةق بةمةسةلةى كورد دةردةكريَن برِيارى ياسايى نين بةلَكو سياسين"
وةدةلَيَت ئةطةر يةكيَك لةتوركيا ثىَ لةسةرئةوة دابطرىَ و بلَىَ من كوردم،ئةوة وةكو ئةو كةسة واية كةتاوانى كردبىَ ودةبىَ لةسيَدارة بدرىَ ئةمة ئةو رِاستيةية كة بيَشكضى باسيكردووة ولةدةستوورى كؤن وتازةى توركيادا جيَطيركراوة بةطويَرةى ياساى ناوخؤ طةلى كورد لةهةموو مافيَكى بيَبةشكراوة
رِذيَمى توركيا لةدةستوورى تازةدا(7-11-1982)هةروةكو لةدةستوورى ثيَشوودا مافى كوردى ثيشيَل كردووة ،لةضوارضيَوةى ياسادا بوونى كورد ثيَشيَل دةكات ،هةروةكوبةندى(42)دةستوورى سالَى(1982) جطةلةزمانى توركى هةموو زمانيَكى تر قةدةغةدةكات لةدةزطاكانى خويَندندا ،لةثرِؤطرامةكانى قوتابخانةكانى توركيادا ،مندالاَنى كورد دةبيَت هةموو رِؤذيَك بلَيَن :
ئةز توركم
دايكم توركة
باوكم توركة
داثيرةم توركة
باثيرةم توركة
بنيادم توركة !
ثابةندبوونى توركيا بةم بةعةقلَة ياسايى ودامةزراوةييةوة لةئيَستادا كارةساتة ، دةستورى نويَى سالَى (1982) هةليَك بوو بؤ توركيا كةخؤى لةكؤتى رِةتكردنةوةى فرةيى رِزطاربكات ودةستوورو ياسا ناوخؤكانى بةرزبكاتةوة بؤ ئاست دةستوورى ولاَتة ئةوروثيةكان ،لةناو خودى دةستورة نويَكة دذيةكيةك هةية ،لةثيَشكيةكةيدا هاتووة "هةموو هاولاَتيةكى توركى مافى ذيانى خؤشطوزةرانانةى هةية لةسايةى ثيَشكةوتن وسيستةمى ياسايدا......" واتة جطةلة تورك كةس ئةمافةى نية بةلاَم لةمادةى (2)دا دةلَيَت (كؤمارى توركيا دةولَةتيَكى ديموكراسية) ،دذيةكيةكةش خؤيدةبينيَتةوة لةوةدا كةئةطةر دةولَةت ديموكراسى بيَت دان بةمافى مرؤظ وكةمينةكاندا دةنيَت ،كاركردنى توركيا بةهةمان عةقلَى كلاسيكى بؤ نةتةوةوكةمينةكان كيَشةى بؤ ئةم ولاَتة دروستكردووة ئةوةتا يةكيَتى ئةوروثا مةرجى هةية بؤ بةئةندام بوون لةيةكيةتيةكةيدا كةئةويش هيَنانةدى ثيَوةرةكانى كؤنطرةى كؤبنهاطنة ،ئةو ثيَوةرانةش ثيَك ديَن لة (هةبوونى دام ودةزطاى مةدةنى جيَطيربوو كة ديموكراسيةت و سةروةرى ياساو رِيَزطرتنى مافةكانى مرؤظ مافى كةمينةكان دةستةبةربكةن )،ئةمة ئةوة دةطةيةنيَت هةتا توركيا ئةم مةرجانة لةناوخؤى ولاَتدا نةهيَنيَتةدى ئةنداميَتى تةواوةتى وةرناطرىَ ،توركيا بةهؤى ئةو ليستة رِةشةى كةبؤ مافى مرؤظ هةيةتى وبةنيسبةت طةلى كوردةوة توركيا هةلَدةستيَت بةسةركوتكردن وضةثاندنى بزوتنةوةى سياسى وثيَشيَل كردنى مافة مةدةنى وسياسيةكانى ئةم طةلة ،بؤ هيَنانةدى ئةو مةرجانةى كةثيَشتر باسمانكرد توركيا ناضاربوو كةضةند ضاكسازيةكى رِووكةشى لةبوارى مافى مرؤظدا بكات ،لةوانة هةلَوةشاندنةوةى سزاى لةسيَدارةدان لةياساى سزادانةكةيدا ئةمةش بووة هؤى هةلَوةشاندنةوةى ئةو سزاى لةسيَدارةدانةى كةبةسةر (عةبدلاَ ئؤجةلان)دا درابوو ،لةرِووى شكليةوة توركيا دةولَةتيَكى ديموكراسى سيكولارة و ئينتيماى بؤ ئةندام بوون هةية لةيةكيَتى ئةوروثادا ،بةلاَم لةرِووى ثراطماتيكيةوة تةنها بةرِووكةش ديموكراسية ودان نانيَت بة بنةرِةتة سةرةكيةكانى ديموكراسيدا كةبريتين لةمافى مرؤظ و مافى طةلان لةئازادى و مافى كةمينةكاندا
كاتى ئةوة هاتووة توركيا رِاى نيَطةتيظى خؤى بةرامبةر كورد بطؤرِيَت لةباكورى كوردستاندا وئارِاستةى دةولَةتة ديموكراسيةكان بطريَتةبةر بؤ فةرمانرِةويى كردن وضارةسةركردنى ثرسة نةتةوةييةكان ،ئةم سةردةمة سةردةمى ديموكراسى ومافى مرؤظ وسةقامطيرية وسةردةمى "سيستةمى نويَى جيهاني"ية
ذيان دةطؤرِيَت وهةميشة لةطؤرِاندا بووة ،هةموو جيهان بةرةو ديموكراسى هةنطاودةنيَت ،توركياش هةتاسةر ناتوانيَت لةم طورِانكارية بةدوور بيَت
يةكيَتى ئةوروثا هةتا ئيَستا توركياى بةئةندام وةرنةطرتووة لةبةر ثيَشيَل كارى مافةكانى مرؤظ وضةوساندنةوةى طةلى كورد لةئاكامدا رِةتكردنةوةى ديموكراسى ،رِذيَمى توركيا هةتاهةتاية ناتوانيَت نكولَى لةداخوازيةكانى طةلى كورد بكات ،توركيا زؤر لةوة لاوازترة لةوةى كة بةرةنطارى سيستةمى نويَى جيهانى و ويستى طةلى كورد ببيَتةوة
لةكؤتايدا ثيَم باشة طرتةيةك لة ويَناكردنى ئيحسان نورى ثاشا  بخةمةرِوو كةلة(يادداشتةكان)يداباسيكردووة، كةرِووداويَكى رِاستةقينةيةو لةكورديَكى توركيا رِوويداوة لةبيستةكانى سةدةى رِابردوودا ئةويش بةم شيَوةيةية:
هاولاَتيةكى كورد بةناوى(تةمو بؤزو)لةئةستةمبولَةوة بؤ بؤ لاديَكةى خؤى (مةلازطرد)دةطةرِيَتةوة ،كاتيَك دةطاتة ناوضةى (خةنس) بةهؤى دةمةقالَةى برادةرةكانيةوة دةستطيردةكريَت و رِةوانةى زيندانى(خةنس)دةكريَت و بةندكرنةكةى سى سالَ دريَذةدةكيَشيَت ،رِؤذيَك بةرِيَكةوت فايلةكةى دةردةكةويَت ودةخريَتةبةردةست دادوةر وبةردةدريَت لةكاتيَكدا ئةم هيض تاوانيَكى ئةنجام نةدابوو
كاتيك ثيَى دةلَيَن بيَتاوان دةرضوويت ،لةجياتى خؤشحالَبوون بةكولَ دةطرى و فرميَسك لةضاوةكانى وةك باران دادةباريَت
ليَيدةثرسن بؤضى دةطريت؟لةوةلاَمدا دةلَيَت "سى سالَ ثيَشوو بؤ بينينى خيَزان ومندالَةكانم وثيَدانى خةرجى بؤيان لةئةستةنبولَةوة بؤ (مةلازطرد)دةطةرِامةوة بةلاَم بةبيَئةوةى هيض تاوانيَكم كردبيَت دةستطيركرام وخرامة زيندانةوة ئةمرِؤ ثاش سى سالَ بيَتاوانيم ئةسةلميَنرىَ ولةزيندان ديَمة دةرةوة ،بيَطومان خيَزان ومندالَةكانم مردوون وبةهؤى ضوونة تةمةنةوة تواناى كاركردنيشم نةماوة ،ثاش هاتنة دةرةوةم لةزيندان مةطةر بةلةنطةلةنط بةرةو كؤلاَنةكانى مةرط هةنطاو بنيَم ،ئةمةبوو هؤكارى طريانى بةكولَى من
ئةمة نموونة رِووداويَك بوو لةو مليون رِووداوة كارةساتبارانةى كةلةطةلى كورد رِوويداوة لةتوركيا.
سودم لةم سةرضاوانة وةرطرتووة:
1-FUAD TAHIR SADIQ, A brief history of Kurdistan
3- ليلاف حمةامين عزيز ،الحقوق السياسية للكورد فى الدول التى تضم كردستان .
3-د.مارف عومةر طولَ،جينؤسايدى طةلى كورد لةسايةى سيستةمى نويَى جيهانيدا
4- احسان نورى ثاشا،جنبش ملى كرد درتركية .
5-دكتر ستار عزيزى ،حمايت از اقليت ها در حقوق بين الملل




No comments:

Post a Comment